Ο Βασίλι Καντίνσκι στο Bauhaus

Όταν ο Καντίνσκι εντάχθηκε στο Bauhaus της Βαϊμάρης το 1922 και αργότερα μετακόμισε με το σχολείο στο Ντεσάου, έφερε κάτι ριζικά νέο στα εργαστήρια. Αντί να ξεκινήσει από το ύφος, ξεκίνησε από την αντίληψη. Οι φοιτητές ανέλυαν σημεία, γραμμές και επιφάνειες πριν σχεδιάσουν ποτέ μια καρέκλα ή μια πρόσοψη. Η γεωμετρία έγινε μια γλώσσα που μπορούσε να διαβαστεί και να συντεθεί.

Στη διδασκαλία του στο Bauhaus, ο Καντίνσκι συνέδεσε τρία βασικά πεδία: τη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και την τέχνη της χειροτεχνίας. Οι αίθουσες και τα στούντιο στο Ντεσάου έγιναν εργαστήρια όπου οι κύκλοι, τα τρίγωνα και τα τετράγωνα δεν ήταν διακοσμητικά αλλά εργαλεία. Ένα κόκκινο τρίγωνο, ένας μπλε κύκλος και ένα κίτρινο τετράγωνο μπορούσαν ήδη να υποδηλώσουν ένταση, ηρεμία ή ισορροπία, πολύ πριν εμφανιστεί κάποιο μοτίβο.

Χρώμα, μορφή και η εσωτερική αναγκαιότητα

Το βιβλίο του Καντίνσκι Για το Πνευματικό στη Τέχνη γράφτηκε πριν το Bauhaus, αλλά οι ιδέες του βρήκαν απτή εφαρμογή στη Βαϊμάρη και το Ντεσάου. Μιλούσε για μια «εσωτερική αναγκαιότητα» που έπρεπε να καθοδηγεί κάθε καλλιτεχνική απόφαση. Στο Bauhaus αυτό μεταμορφώθηκε σε μια κοινή μεθοδολογία για ζωγράφους, υφάντριες και αρχιτέκτονες.

• Το χρώμα κατανοούνταν ως δόνηση, ικανή να κινήσει εσωτερικά τον παρατηρητή.
• Η μορφή παρείχε δομή, δίνοντας σε αυτές τις δονήσεις ένα σαφές πλαίσιο στον χώρο.
• Η σύνθεση δημιουργούσε ρυθμό, κατευθύνοντας το βλέμμα πάνω σε καμβά, χαλί ή υαλόφρακτη πρόσοψη.

«Το χρώμα είναι μια δύναμη που επηρεάζει άμεσα την ψυχή.» — Βασίλι Καντίνσκι

Αυτός ο τρόπος σκέψης άλλαξε τον καθημερινό σχεδιασμό. Ένα υφαντό περίγραμμα, ένα πλακιδωτό δάπεδο ή ο ρυθμός ενός παραθύρου μπορούσαν να «διαβαστούν» όπως ένας πίνακας. Ο μοντερνισμός στο Ντεσάου δεν είναι επομένως μόνο λευκοί τοίχοι και επίπεδες στέγες. Είναι μια ακριβής χορογραφία χρώματος και μορφής, προσαρμοσμένη στο πώς αισθανόμαστε και κινούμαστε σε έναν χώρο.

Από τον καμβά στην τάξη και στην πόλη

Ό,τι ανέπτυξε ο Καντίνσκι στους πίνακές του έγινε πρόγραμμα σπουδών στις αίθουσες του Bauhaus και τελικά φάνηκε στην πόλη. Στο Ντεσάου, μπορεί κανείς να βιώσει αυτή τη μετάφραση βήμα προς βήμα: τις αναλυτικές σχεδιαστικές ασκήσεις στα διδακτικά υλικά, τις έγχρωμες επιφάνειες στο Κτήριο του Bauhaus και τις προσεκτικά τοποθετημένες χρωματικές τονίσεις στα Σπίτια των Διδασκάλων.

Αντί να διαχωρίζει τις καλές τέχνες και το design, ο Καντίνσκι βοήθησε να τις ενώσει. Ένα μοτίβο χαλιού, ένας τοίχος σκάλας ή ένα παράθυρο στούντιο μπορούσαν να είναι όλα μέρος της ίδιας οπτικής πρότασης. Για αυτόν τον λόγο το Bauhaus αναφέρεται ακόμη όταν σύγχρονοι δημιουργοί μιλούν για οπτική ταυτότητα, συστήματα προσανατολισμού ή βιωματική αρχιτεκτονική.